[ Pobierz całość w formacie PDF ]
w Milecie), ale na żądanie Kleopatry Antoniusz kazał ją
w 41 r. zabić. Wiadomość tę podają też Dion Kassjusz
(XLVIII 24, 2) oraz Józef Flawiusz (Ant. Iud. XV 89).
Kleopatra stała się faktycznie jedynowładczynią. Jej pierw-
Arsynoe IV była ozdobą tryumfu Cezara, który odbył on
Nazwą Delta oznaczano: 1. Całą krainę rozciągającą się
73
Rozdz. 4.
74
Swetoniusz (Div. Iul. 76) podaje: „Dowództwo i pieczę
nad trzema legionami, które pozostawił w Aleksandrii, oddał
swemu kochankowi Rufinowi, synowi swego wyzwoleńca"
(przeł. J. Niemirska-Pliszczyńska). Jednym z tych legio-
nów był legion XXXVII, przysłany z Achai (Caes., b. civ. III
106, 1), a dwa — przypuszczalnie XXVII i III (Way, s. 64,
przyp. 1) — drogą lądową przyprowadził Domicjusz. Ru-
finus, jako człowiek niskiego pochodzenia i od Cezara za-
leżny, był dla niego całkowicie godnym zaufania na tym
stanowisku.
75
możliwe, ale autor pisze (rozdz. 66, 1) jednak wyraźnie, że
Cezar „sam z tą samą flotą, z którą przybył, udał się do
Cylicji", co zgadza się z wiadomością przekazaną przez
Józefa Flawiusza (Ant. Iud. XIV, VII 3), że „[...] Cezar po
skończonej wojnie odpłynął do Syrii [...]" (przeł. J. Rado-
życki).
Patrz 14, 5.
Wśród oddziałów, które Cezar miał ze sobą w Aleksan-
drii, było 800 germańskich jeźdźców (Caes., b. civ. III 106,1)
62
Obóz króla znajdował się przypuszczalnie w pobliżu
dziś. Ilkam, w odległości 110 km na wschód od
Aleksandrii, i tam Cezar podążył 2 lutego 47 r.
Niektórzy wydawcy podają, że „drogą lądową", co jest
61
3 lutego 47 r.
64
Tej czwartej, otwartej strony, do której był wolny
dostęp, autor nie wymienił (28, 3).
65
jego zabójstwie — Oktawiana. Antoniusz wykluczył go
28 listopada 44 r. z Senatu; w kwietniu 43 r. Antoniusz
niespodziewanie zaatakował Karfulenusa oraz konsula Pan-
sę w Mutynie, i tutaj podczas bitwy Karfulenus poległ (Cic.,
ad.fam.X33,4).
66
znaleziono ciało króla, które rozpoznano po złotym pance-
rzu. Później, jak podaje Appian (b. c. V 9, 35), Antoniusz
„Kazał [...] Aradyjczykom wydać [...] człowieka szukające-
Decimus Carfulenus był podkomendnym Cezara, a po
76
Cnaeus Domitius Calvinus, w 48 r. prowadził w Macedonii
działania, których celem była obserwacja ruchów Scypiona,
prowadzącego z Azji znaczne posiłki dla Pompejusza (Caes.,
b. civ. III 34, 3 nn.). Mimo poważnych trudności Domicju-
szowi udało się prześliznąć pomiędzy wojskami Pompeju-
sza i Scypiona i dołączyć do Cezara w pobliżu Eginium
(Caes., b. civ. III 79, 7). Por. przyp. 26.
Chodzi tu o Azję Przednią, Galację, Pizydię, Bitynię,
Florus (II 13, 69) i Orozjusz (VI16) podają, że podobno
77
Paflagonię, Pont i Cylicję.
Farnacesa, z którego Lukullus wypędził jego ojca
Mitrydatesa VI Eupatora w 67 r. p.n.e.
93
Mitrydates VI Eupator na wieść o buncie przeciw
niemu własnego syna Farnacesa popełnił samobójstwo w
63 r.
94
Chodzi o kastrację dokonaną z rozkazu Farnacesa
(rozdz. 70,6).
95
grana 9 sierpnia 48 r.
Na krótko przed bitwą pod Farsalus, która została roze-
96
97
Był również dowódcą floty.
Mieszkańcy pochodzenia rzymskiego na ogół sprzyjali
Cezarowi, natomiast ludność miejscowa w prowincjach po-
pierała Pompejusza.
98
99
Jeden z wodzów Pompejusza (Caes., b. civ. III 5,3; 9).
Mieszkańcy miasta Jader (dziś. Zara w Dalmacji).
100
Aulus Gabinius został za zdzierstwa w Syrii skazany
na wygnanie, ale z początkiem wojny domowej Cezar
odwołał go z wygnania i za to zyskał w nim oddanego
zwolennika. Jednak ze względu na jego dawniejsze
powiązania z Pompejuszem początkowo niezbyt mu
dowierzał i dopiero teraz posłużył się nim w wojnie (por.
przyp. 9).
101
14 listopada 48 r.
102
Jako prokonsul odnosił sukcesy militarne w wojnach
przeciw Partom i Arabom, a także w Judei oraz Egipcie,
i dzięki nim otrzymał tytuł imperatora.
103
104
Dziś. Split (wł. Spalato) w Dalmacji.
Klęska Gabiniusza 4 grudnia 48 r.
78
w Rzymie stanąl po stronie Pompejusza i przyprowadził mu
600 jeźdźców (Caes., b. civ. III 4, 3). Podczas ucieczki Pom-
pejusza po klęsce pod Farsalus spotkał się z nim po drodze
i obydwaj razem popłynęli na tym samym okręcie do Azji
Mn., gdzie miał, według Lukana (Phars. VIII 211 n.), pozy-
skać tamtejsze ludy dla Pompejusza, ale ostatecznie zawarł
porozumienie ze zwycięskim Cezarem.
79
podniósł bunt przeciw własnemu ojcu i doprowadził go do
samobójczej śmierci. Ponieważ nagrodę, którą za swój po-
stępek otrzymał od Pompejusza, uznał za zbyt skromną
w porównaniu z dokonanym czynem, postanowił skorzy-
stać z zamętu wojny domowej w Rzymie i zaczął kosztem
sąsiadów rozszerzać granice swojego państwa.
80
oraz Armenię Mn., rozciągającą się na zachód od górnego
biegu Eufratu.
81
Pontem a Cylicją, słynna z uprawy róż na wielką skalę.
82
sprzyjający Rzymianom), rządził od 51 r. Gdy w 43 r. nie
zgodził się udzielić pomocy mordercom Cezara, został przez
Kassjusza ujęty i zabity.
83
14), prawdopodobnie w Efezie, gdzie jako zaufany czło-
wiek Cezara podjął od Dejotarusa pieniądze, przyobiecane
przez niego Cezarowi.
84
zwrócił się do Domicjusza z żądaniem przysłania mu pomo-
cy. Pisze on (Caes., b. civ. III 107, 1): „Ze względu na te
wydarzenia Cezar kazał przyprowadzić sobie dwa legiony,
które uformował z żołnierzy Pompejusza".
85
legion został wymieniony w rozdz. 9, 3.
86
wiająco niska w stosunku do czterech legionów, jakie miał
Domicjusz, nie jest też zrozumiałe, dlaczego miałoby się
żądać od klientelnych władców tak małych kontyngentów
konnicy, podczas gdy nie tak dawno (Caes., b. civ. III 4, 3)
Pompejusz zażądał od Dejotarusa 600, a od Ariobarzanesa
500 jeźdźców. Dlatego wielu wydawców proponuje, by przy-
jąć w tym miejscu lekcję D (500), a nie C (100).
Jako tetrarcha Galacji w chwili wybuchu wojny domowej
Farnaces, syn Mitrydatesa VI Eupatora. W 63 r. p.n.e.
Senat rzymski przyobiecał Dejotarusowi tytuł królewski
Kraina w środku wschodniej części Azji Mn., między
[ Pobierz całość w formacie PDF ]