[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Chodzi o to, \e badani mają nie tylko wybrać wariant, ale podać tak\e powody, dla których
podejmują daną decyzję.
Psychologia giełdy Jakub Kryś 26
Dla pierwszego etapu, w którym są dwa sześciopaki do wyboru, rozbudowanie doświadczenia
nie spowodowało zmian. Nadal gusta osób badanych rozkładały się mniej więcej równomiernie.
Zauwa\alna zmiana pojawiła się w drugim etapie, czyli w tym, w którym osoby stawały przed
wyborem trzech produktów. Konieczność uzasadnienia wyboru spowodowała, \e jeszcze więcej
badanych decydowało się na piwo A, natomiast sześciopak B cieszył się ju\ bardzo nikłym
powodzeniem. Wariant C nadal nie był wybierany.
Mo\na na tej podstawie spróbować wyciągnąć dość ryzykowny wniosek. Otó\, jeśli w
niejednoznacznej sytuacji nakłaniamy kogoś do dokonania wyboru i uzasadnienia go w sposób
świadomy i racjonalny, mo\emy spowodować, \e podjęta decyzja będzie mniej racjonalna.
Chcąc usystematyzować i zracjonalizować działanie, osiągamy odwrotny efekt.
Opisany mechanizm jest chyba znany większości z nas. Jeden z brytyjskich analityków napisał
kiedyś, \e w momencie w którym w jego firmie wprowadzono wymóg pisemnego uzasadniania
podejmowanych decyzji inwestycyjnych, zupełnie zmieniły się stosowane strategie i preferencje.
Podejmowanie decyzji "na czuja" nie miało ju\ racji bytu. Firma dość szybko wycofała się z tych
wymogów. Jedynym ich efektem było kupowanie tych akcji, których wybór łatwiej było
uzasadnić, a nie tych papierów, które przynosiły większe zyski. Zasada maksymalizacji zysku
poległa w boju z obawy przed publicznym bronieniem swoich racji.
Ach jak mądrze wybrałem
Jako ciekawostkę warto dodać, \e w licznych pózniejszych badaniach okazało się, \e wa\ny jest
moment, w którym dowiadujemy się, \e mamy podać powody podjęcia danej decyzji. Jeśli przed
dokonaniem jakiegoś wyboru zostajemy poinformowani, \e będziemy musieli go uzasadnić, to
podawane przez nas argumenty będą zazwyczaj wywa\one i w miarę obiektywnie dobrane. Jeśli
zaś podejmiemy ju\ jakąś decyzję i dopiero po fakcie zostaniemy poproszeni o jej
umotywowanie, to mo\emy mieć problem z rzetelnym i obiektywnym uzasadnianiem.
Okazuje się, \e w tym drugim przypadku zdecydowanie bardziej staramy się udowodnić, \e
nasza decyzja była słuszna. Zapominamy o wątpliwościach, jakie mieliśmy przed podjęciem
decyzji. Choć często jest tak, \e w momencie dokonywania wyboru nie jesteśmy pewni, co
zrobić, to chwilę po podjęciu decyzji nasze przekonanie o słuszności dokonanego wyboru
wzrasta.
Opisane zachowanie wydaje się bez sensu. Jednak większość ludzi tak postępuje. Warto więc
zdać sobie sprawę, \e tak prawdopodobnie jest te\ z nami, i czasami zastanowić się, czy
obiektywnie patrzę w przeszłość.
Wicher silne drzewa głaszcze
Podsumujmy rozwa\ania. Po pierwsze, nie zawsze warto pędzić za ka\dym newsem. Du\o nie
znaczy lepiej. Wydawałoby się, \e dodatkowe dane podnoszą jakość podjętej przez nas decyzji.
Niestety, czasami jest wręcz odwrotnie. Zdarza się, \e dodatkowe informacje zaburzają
racjonalny tok rozumowania.
Po drugie, w niepewnych sytuacjach, a więc na przykład w środowisku giełdowym, większa
ilość dostępnych informacji zwiększa zaufanie do podjętej decyzji. Wydaje się nam, \e
podejmując decyzję w oparciu o du\ą liczbę danych, robimy to lepiej, ni\ gdybyśmy mieli ich
mniej. Otó\ prawda jest taka, \e wzrasta nasza pewność, ale trafność decyzji niekoniecznie.
Trzecia sprawa dotyczy uzasadniania dokonanych wyborów. Jeśli ju\ musimy to robić (choć na
giełdzie nie zawsze jest to najlepszy pomysł), to starajmy się przygotować rzetelne argumenty
przed podjęciem decyzji. Po fakcie będzie znacznie trudniej obiektywnie uargumentować
podjętą decyzję.
W normalnym niegiełdowym \yciu na pewno czujemy się lepiej, mając du\y zasób wiedzy.
Zwiat dzięki temu wydaje się mieć więcej sensu. Na giełdzie warto jednak czasem do
zdobywania informacji nabrać dystansu. Niekoniecznie musimy biegać za ka\dą nowinką i
Psychologia giełdy Jakub Kryś 27
codziennie spędzać pół dnia na rozszyfrowywaniu depesz napływających z agencji
informacyjnych. To mo\e mijać się z celem, którym na giełdzie jest maksymalizacja zysku.
Większość błędów postępowania, które w toku ewolucji wykształciły się w człowieku, da się
złagodzić racjonalnym podejściem oraz trzymaniem emocji na wodzy. Jednak w przypadku
[ Pobierz całość w formacie PDF ]